Henny Buiting

Le journal, c'est un monsieur

Met de kreet 'Le journal, c'est un monsieur' probeerde mijn hoogleraar sociologie Sjoerd Groenman in betere tijden de glazig voor zich uitstarende Utrechtse studenten uit hun al dan niet alcoholische sluimer te wekken.

Groenmans beoordeling van de courant als een zich boven het plebs verheffende heer kan, naar mij helaas gebleken is, onmogelijk betrekking hebben gehad op het Deventer Dagblad. In al te goed vertrouwen en wellicht op de foute weg geleid door een sacrale beoordeling van hooggeleerden hechtte ik, zij het met een bescheiden slag om de arm, geloof aan de authenticiteit van de in vermeld blad op 25 juni 1969 afgedrukte foto van bezoekers van het 'splitsingscongres' van 13-14 februari 1909 te Deventer.

Deze in Onvoltooid Verleden van juni 1998 overgenomen foto toonde, zoals ik met enige argwaan opmerkte, nogal luchtig geklede congressisten voor een koele februaridag. Men mocht evenwel aannemen dat de afgebeelde gestaalde partijkaders hun mannetje staan, terwijl ook de stelligheid van de begeleidende tekst weinig twijfel overliet. 'De socialisten zijn ontevreden', zo heette het, gevolgd door de al even onvoorwaardelijke mededeling dat 'op het station' de 'treinen grote aantallen leden aan[voeren]'. De, naar het mij voorkwam, sombere gelaatstrekken van de afgebeelde congresgangers completeerden het beeld van een natuurgetrouw document uit de treurige historie der Hollandse sociaal-democratie. Bovendien schemerde in mijn bovenkamer de verheffende gedachte, dat iemand met een normale gewetensfunctie zoiets niet verzint. Helaas moet worden vastgesteld dat dit al te veel eer betekende voor chroniqueur C. Wilkeshuis, overigens geen journalist maar onderwijzer van professie hetgeen voor de echte courantiers een teken van hoop genoemd mag worden.

Het was mederedacteur Dennis Bos die, ploeterend aan een inmiddels voltooide dissertatie, ontdekte dat de beunhazende Wilkeshuis een canard heeft weten te construeren. De 'Deventer congressisten' blijken in werkelijkheid deelnemers te zijn geweest aan een openluchtmeeting van de Amsterdamse SDAP aan de vooravond van de eerste wereldoorlog. Mededeling en foto staan afgedrukt op blz. 107 van het boek van Age Scheffer over 'Ome Jan van Zutphen', de legendarische voorman van de ANDB. De foto moet dus zijn genomen in hartje zomer wat overeenstemt met de weinig winterse kledij der demonstranten, terwijl de auteur als bron van de foto verwijst naar 'Vogt en Peets' wat eveneens een betrouwbare indruk maakt al betekent dit nog geen volstrekte zekerheid. Voor mij staat in ieder geval vast dat de Deventenaren van 1909 in werkelijkheid Amsterdammers van 1914 zijn geweest en dat het wachten nog steeds is op een 'echt' fotografisch getuigenis van het Deventer Congres van 1909.