|
|
|
Jan Gielkens De vroegste vertaling van ‘De Internationale’? Op zoek naar iets anders vond ik in nummer 5 van de eerste jaargang (1894/1895) van het Gentse blad De Fakkel. Vrij communistisch orgaan der Vlaamsche Groepen behalve een vertaling van een ander gedicht (‘Elle n’est pas morte’/‘De Commune is niet dood!) van Eugène Pottier, de auteur van ‘L’Internationale’, en in nr. 27 van dezelfde jaargang een gedicht van P.H. van der Wal (‘Maakt plaats voor ons!’), dat was overgenomen uit het Groningse weekblad De Arbeider. Net als De Fakkel was De Arbeider een blad van niet-parlementaire socialisten. Uitwisseling en overname van stukken tussen en uit dit soort, vaak noodlijdende, bladen was heel gewoon. De Arbeider bleek - in tegenstelling tot De Fakkel - veel literaire teksten te bevatten. Beide kranten zijn overigens in te zien in de bibliotheek van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis in Amsterdam.. In de jaargang 1894 van De Arbeider vinden we vertaalde fragmenten uit Die Harzreise en van proza van Heinrich Heine, verder vertalingen van teksten van Ivan Toergenjev, Emile Zola, Georg Herwegh, Oscar Wilde en Adalbert von Chamisso. Naast teksten van bekende socialistische tekstschrijvers als de genoemde P.H. van der Wal en P.C. de Ruyter bevatte De Arbeider ook regelmatig verzen en proza van onbekende, anonieme of pseudonieme auteurs. Zo’n in die tijd alleen voor ingewijden te herkennen auteur was in de kolommen van De Arbeider regelmatig ‘J.V.’, die op 4 april 1894, in nr. 27 van de vierde jaargang, linksboven op pagina 1, tekende voor de vertaling, ‘Vrij naar ’t Fransch’, van ‘De Internationale’. ‘J.V.’ is zonder twijfel Johan Visscher (1872-1945), die in 1894 als actieve jonge socialist naar Groningen was gekomen om daar journalistiek werk te doen en onder fabrieksarbeiders propaganda te bedrijven. Visscher zou zich in 1907 aansluiten bij de uit de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij in Nederland (SDAP) vertrokken ‘Tribunisten’, die sinds 1909 optraden als Sociaal-Democratische Partij (SDP), de voorloper van de Communistische Partij in Nederland (CPN). Visscher was tot aan zijn dood actief in deze laatste partij. In tegenstelling tot de vroege teksten van Karel Waeri op de melodie van de Internationale uit 1890-1895 gaat het hier om een echte vertaling, ook al is dan het geen woordelijke. Hoewel de auteur niet wordt genoemd, is het duidelijk dat het hier om `L’Internationale’ van Pottier gaat: De Internationale Onze stryd loopt ras naar ’t ende, Volk’ren! wilt hen niet vertrouwen O, gedenkt: het spoedt naar ’t einde; Literatuur |