Het zegel met een heel sterke Jugendstil-nawerking verscheen in waarden van 25 cent (rood), 50 cent (donkerblauw) en 1 gulden (geel), elke waarde in een genummerde serie van vier exemplaren. De ironie wil dat in 1955 een door W.A. van der Walle ontworpen zegel verscheen ten gunste van de wederopbouw van het Troelstra-oord in Beekbergen, eveneens met een portret van Troelstra, ditmaal ten dele en face en ten dele en profiel. Van Colijn was toen niets meer te vrezen.

De bestemming van de Troelstra-Gave was tweeërlei: een afscheidscadeau aan Troelstra - een borstbeeld - en een reis en bekostiging van de komende verkiezingsaktie. Alles wat van een afdeling boven fl. l,= per lid binnenkwam zou voor deze aktie zijn. De inzameling werd toevertrouwd aan A.B. Kleerekoper (1880 - 1943, ABK), de Oproerige Krabbelaar die zijn sporen op dit gebied al ruimschoots had verdiend, laatstelijk met ‘De tiende penning’ ter ondersteuning van de stakers in de Twentse textiel (1924). Die opbrengst in ruim tien dagen was meer dan fl. 48.000,-.

 
De aktie startte op maandag 16 maart 1925 maar werd twee dagen eerder aangekondigd via een Oproerige Krabbel (vaste dagelijkse column van ABK) op de frontpagina van Het Volk. De tekst ging vergezeld van een afbeelding van het Troelstra-zegel (dat nu regelmatig in de krant verscheen) en een prent van L. J. Jordaan, voorstellende Kleerekoper als postbode met een berg brieven voor de brievenbus van het SDAP-secretariaat en Troelstra, die nieuwsgierig om de hoek kijkt maar wel zijn beurt moet afwachten. Het resultaat zou op 20 april worden bekend gemaakt. Tot aan die datum verschenen in de krant dagelijks oproepen aan afdelingspenningmeesters en partijleden-lezers. Vaak op rijm en ook wel bij een pakkende plaat van Jordaan. Bijvoorbeeld Troelstra die met een vlag loopt, mensen langs de weg die hem geld geven en heren met zwarte hoeden die kwaad kijken.

Hoewel een interne partijzaak, bleek de aktie ook een mooie gelegenheid zich af te zetten jegens de tegenstander, in casu Colijn. ‘Verschil van opvatting’ luidde de titel van een prent van Jordaan. Iemand tilt een loodzware zak met erop: Troelstra-gave. Colijn kijkt er kwaad naar; Troelstra is uiteraard verheugd. Colijn: Die Troelstra-gave schijnt er wel aardig in te gaan..... zou daar geen belasting van te maken zijn voor mij? Troelstra: Voor jou....maar man, ‘t is juist een belasting tegen jou!’
De ‘geestigheid’ is gezocht, maar was toen niet iedere sneer jegens de ‘vijand’ welkom bij de rank and file. Het is aardig hierbij op te merken dat volgens ABK Troelstra nooit jijde en joude. Een paar op rijm gestelde oproepen laat ik hier volgen; het ritme is bij ABK bijna altijd de jambe. Het volgende was bestemd voor de afdelingspenningmeesters:

Al Uw kaarten ingevuld
wachten wij met ongeduld!
Nu bij elk die moet betalen
trouw het geld der zegels halen!
‘t Aantal van wie willen geven
worde steeds nog opgedreven.

Enkele dagen later heet het:

De biljetten al geteld?
En de zegels al besteld?
Wordt het geld goed opgehaald?
Wordt getrouw per week betaald?
Let een ieder op zijn taak?
Of, in één woord: Loopt de zaak?

Een serie van vier zegels kon in vier wekelijkse termijnen worden gekocht. De berichten in het dagblad gingen steeds vergezeld van een afbeelding van het Troelstra-zegel. Eens stond naast het zegel, waarbij bedacht moet worden dat ‘de lamp hangt scheef of schuin’ een uitdrukking was voor geldgebrek:

Al hangt ook schuin de lamp,
een strijder geeft nooit kamp;
dán wordt van het tekort
iets in de kas gestort.

Een soortgelijk beroep op mensen met een heel laag inkomen komt ook in andere inzamelings-oproepen van AKB voor, bijvoorbeeld in die voor de kinderkampen ‘Tussen School en Leven’ ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan in 1934 van de SDAP voor kinderen van werkloze leden.
 
De opbrengst werd op 20 april in een speciale krabbel bekend gemaakt: fl. 40.625,03. Bij een ledental van ongeveer 38.000 en vergeleken bij de aktie voor Twente viel het resultaat tegen. Dat nam niet weg dat bij de kamerverkiezingen enkele maanden later de SDAP-van 20 naar 24 zetels ging. Tijdens een grootse door partij en vakbeweging georganiseerde huldigingsbijeenkomst op 19 september 1925 in Den Haag werden de afscheidsgeschenken aan Troelstra aangeboden: het Troelstra-oord door het NVV en een borstbeeld van de scheidende leider door de partij(leden). Van een reis is niets gekomen. Het borstbeeld is van de hand van de bekende kunstenaar J. Mendes da Costa (1863-1939) en gebeeldhouwd in Comblanchien, naar ik vermoed afkomstig uit de steengroeve van het Belgische Comblain-Fairon. Het vond een plaats in de hal van het Troelstra-oord in Beekbergen en bevindt zich thans bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis te Amsterdam. Veel gasten en bezoekers van het Troelstra-oord hebben steeds een ansichtkaart met de afbeelding van de buste aan vrienden en bekenden gestuurd.

Bronnen
Briefwisseling van Philip van Praag en SDAP 1925. Brieven van 12, 14 en 21 februari 1925.
H.F. Cohen, Om de vernieuwing van het socialisme. De politieke oriëntatie van de Nederlandse sociaal-democratie 1919 - 1930. Leiden 1974
F. de Miranda, Mendes da Costa; Jessurun de Mesquita. Wassenaar 1978
Het Volk, 1923, 1925 en 1930
H.B. Wiardi Beckman, Troelstra de ziener. Keur uit zijn journalistieke arbeid. Amsterdam 1937